Ela
New member
Collect Call Ne Demek? Bir Telefonun Ardındaki Hikâyeler, Duygular ve Veriler
Selam forumdaşlar,
Bugün sizlerle eskilerin çok iyi bildiği ama yeni kuşakların belki de adını bile duymadığı bir kavram üzerine konuşalım istedim: Collect Call.
Kulağa nostaljik mi geliyor? Belki. Ama inanın, bu küçük kelime grubunun içinde hem bir dönemin iletişim teknolojisi, hem insan psikolojisi hem de toplumsal dayanışmanın derin izleri yatıyor.
Gelin, bu konuyu hem bilimsel verilerle hem de iç ısıtan hikâyelerle inceleyelim.
---
Collect Call Nedir? Basitçe Başlayalım
“Collect Call”, Türkçeye çevrildiğinde “ödemeli arama” anlamına gelir.
Yani aramayı yapan kişi değil, aramayı kabul eden kişi ücreti öder.
Bu sistem, 20. yüzyılın ortalarından itibaren özellikle uzun mesafeli ve uluslararası görüşmelerde yaygınlaşmıştı.
ABD’de 1960’larda AT&T tarafından geliştirilen bu sistem, kısa sürede Avrupa ve Asya’ya yayıldı.
Türkiye’de ise 1980’lerde ve 90’larda PTT ve ardından Türk Telekom aracılığıyla kullanılır hale geldi.
Ama asıl mesele, bu sistemin sadece bir “teknik özellik” olmamasıydı.
Çünkü bir collect call, çoğu zaman para bulamayan birinin, sevdiklerine ulaşma çabası demekti.
---
Bir Aramanın Ardındaki İnsan Hikâyesi
Bir anı paylaşayım:
80’lerin sonunda Almanya’da çalışan dayım, Türkiye’ye telefon etmek için çoğu zaman collect call yapmak zorunda kalırdı.
Elinde jeton yoksa, kartı bitmişse ya da gece geç saatte aniden annesini özlediyse…
Almanya’dan santral görevlisine söylerdi:
> “Collect call, Ankara.”
Ve bizde telefon çalardı. Annem açar, görevlinin sesi duyulurdu:
> “Almanya’dan Ahmet Bey arıyor, aramayı kabul ediyor musunuz?”
> Annem heyecanla “Evet!” derdi.
Sonrasında birkaç dakika, sadece birkaç dakika konuşabilirlerdi.
Ama o birkaç dakika, kilometrelerce uzaklıktaki bir evin yüreğini ısıtırdı.
O zamanlar iletişim, bugünkü kadar kolay değildi.
Her konuşma, kelimenin tam anlamıyla değerliydi.
---
Veriler Ne Diyor? İletişim Biçimlerinin Evrimi
Telekomünikasyon tarihi üzerine yapılan araştırmalara göre, collect call sistemleri 1990’ların ortasında zirveye ulaştı.
Dünya genelinde her yıl ortalama 320 milyon collect call yapılmaktaydı.
Ancak 2000’lerin başında cep telefonlarının yaygınlaşmasıyla bu oran dramatik şekilde düştü.
2020’ye gelindiğinde, ABD’de yapılan ödemeli aramaların oranı %0.1’in altına geriledi.
Ama işin ilginci şu:
2022’de yapılan bir araştırma, hapishanelerde ve acil durum bölgelerinde hâlâ collect call sisteminin kullanıldığını ortaya koydu.
Çünkü bazı insanlar için hâlâ “iletişim” bir ayrıcalık, bir lüks, bir umut anlamına geliyor.
Yani teknolojiler değişiyor ama ihtiyacın özü — bir ses duymak, birine ulaşmak — hiç değişmiyor.
---
Erkeklerin ve Kadınların Collect Call’a Bakışı
Erkekler için collect call, genelde pratik bir çözümdür.
Parası yoksa, kredi bitmişse, “bunu halletmem lazım” diyerek arar.
Sonuç odaklı, doğrudan, net.
O aramanın amacı “bilgi vermek”tir:
> “Ulaştım, iyiyim, sıkıntı yok.”
Kadınlar içinse collect call, bağ kurmanın bir yoludur.
Aramanın kendisi bile bir mesajdır:
> “Seni özledim.”
> “Sadece sesini duymak istedim.”
Psikolog Dr. Deborah Tannen’ın iletişim üzerine yaptığı araştırmalarda bu fark net bir şekilde gözlemlenir.
Erkekler iletişimi araçsal görürken (yani bir amaç için araç),
kadınlar iletişimi ilişkisel görür (yani bir bağ kurma biçimi).
Dolayısıyla aynı collect call, biri için “bilgi aktarımı”, diğeri için “kalpten kalbe bir hat” anlamına gelir.
---
Bir Telefonla Kurulan Topluluklar
Biraz duygusal bir örnek verelim.
Deprem, savaş veya ekonomik kriz dönemlerinde, insanlar “collect call” sistemleri üzerinden dayanışma kurdular.
1999 Marmara Depremi’nde, PTT ve uluslararası operatörler ücretsiz veya ödemeli arama hatları açtı.
Yani bir kişi kendi cebinden ödeyemese bile, aradığı kişi ücreti üstlenerek iletişim kurabiliyordu.
Bu küçük detay, aslında büyük bir şey anlatıyor:
İletişim sadece teknoloji değil, dayanışmadır.
Kadınlar o dönemde genelde mahallesindeki diğer kadınlara ulaşıp, “Aradım, iyiymişler” diye haber taşırdı.
Erkekler ise pratik tarafına odaklanırdı: “Telefon hattı açılmış, koordinasyonu kurabiliriz.”
İki yaklaşım da gerekliydi, çünkü biri kalpleri birleştirirken diğeri düzeni sağlıyordu.
---
Dijital Çağda “Collect Call”ın Yeni Hali
Bugün artık kimse “collect call” yapmıyor.
Ama aslında hepimiz dijital bir versiyonunu yaşıyoruz.
Mesela, WhatsApp’ta birine mesaj attığınızda “müsait misin?” demek, aslında yeni nesil bir collect call’dur.
Çünkü siz başlatıyorsunuz ama karşınızdakinin zamanı, ilgisi ve enerjisiyle “ödemeyi” o yapıyor.
Sosyolog Sherry Turkle’ın ifadesiyle, “Teknoloji iletişimi kolaylaştırdı ama samimiyeti karmaşıklaştırdı.”
Artık herkes ulaşabiliyor ama kimse tam olarak duyamıyor.
Oysa bir zamanlar, bir collect call yapabilmek bile bir mucizeydi.
---
Forumdaşlara Soru: Kiminizi Aramak İstersiniz?
Şimdi düşünelim…
Bugün bir collect call hakkınız olsa, kime yapardınız?
Belki artık konuşamadığınız birine, belki teşekkür edemediğiniz bir dosta,
belki de sadece sesini duymak istediğiniz birine.
Forumdaşlar, sizce iletişim dediğimiz şey gerçekten ne kadar değişti?
Eskinin “ödemeli aramasıyla” bugünün “ücretsiz mesajı” arasında fark mı var, yoksa sadece biçim mi değişti?
---
Son Söz: Bir Sesin Bedeli, Bir Bağın Değeri
“Collect call” bize bir şeyi öğretti:
Birine ulaşmak bazen parayla, bazen yürekle ödenir.
Bir sesin değeri, ancak o sesi kaybedince anlaşılır.
Bugün elimizde sınırsız iletişim imkânı var ama belki de o eski “ödemeli aramaların” samimiyetini kaybettik.
Belki de teknolojinin ilerlemesiyle değil, insanın içtenliğiyle yeniden bağ kurmayı öğrenmeliyiz.
Peki sizce, bir aramanın değeri hâlâ aynı mı?
Yoksa artık her arama “bedava” olduğu için, duygusal değeri de azaldı mı?
Hadi konuşalım forumdaşlar…
Çünkü bazen bir kelime – “collect call” gibi – koca bir dönemin kalp atışını taşır.
Selam forumdaşlar,
Bugün sizlerle eskilerin çok iyi bildiği ama yeni kuşakların belki de adını bile duymadığı bir kavram üzerine konuşalım istedim: Collect Call.
Kulağa nostaljik mi geliyor? Belki. Ama inanın, bu küçük kelime grubunun içinde hem bir dönemin iletişim teknolojisi, hem insan psikolojisi hem de toplumsal dayanışmanın derin izleri yatıyor.
Gelin, bu konuyu hem bilimsel verilerle hem de iç ısıtan hikâyelerle inceleyelim.
---
Collect Call Nedir? Basitçe Başlayalım
“Collect Call”, Türkçeye çevrildiğinde “ödemeli arama” anlamına gelir.
Yani aramayı yapan kişi değil, aramayı kabul eden kişi ücreti öder.
Bu sistem, 20. yüzyılın ortalarından itibaren özellikle uzun mesafeli ve uluslararası görüşmelerde yaygınlaşmıştı.
ABD’de 1960’larda AT&T tarafından geliştirilen bu sistem, kısa sürede Avrupa ve Asya’ya yayıldı.
Türkiye’de ise 1980’lerde ve 90’larda PTT ve ardından Türk Telekom aracılığıyla kullanılır hale geldi.
Ama asıl mesele, bu sistemin sadece bir “teknik özellik” olmamasıydı.
Çünkü bir collect call, çoğu zaman para bulamayan birinin, sevdiklerine ulaşma çabası demekti.
---
Bir Aramanın Ardındaki İnsan Hikâyesi
Bir anı paylaşayım:
80’lerin sonunda Almanya’da çalışan dayım, Türkiye’ye telefon etmek için çoğu zaman collect call yapmak zorunda kalırdı.
Elinde jeton yoksa, kartı bitmişse ya da gece geç saatte aniden annesini özlediyse…
Almanya’dan santral görevlisine söylerdi:
> “Collect call, Ankara.”
Ve bizde telefon çalardı. Annem açar, görevlinin sesi duyulurdu:
> “Almanya’dan Ahmet Bey arıyor, aramayı kabul ediyor musunuz?”
> Annem heyecanla “Evet!” derdi.
Sonrasında birkaç dakika, sadece birkaç dakika konuşabilirlerdi.
Ama o birkaç dakika, kilometrelerce uzaklıktaki bir evin yüreğini ısıtırdı.
O zamanlar iletişim, bugünkü kadar kolay değildi.
Her konuşma, kelimenin tam anlamıyla değerliydi.
---
Veriler Ne Diyor? İletişim Biçimlerinin Evrimi
Telekomünikasyon tarihi üzerine yapılan araştırmalara göre, collect call sistemleri 1990’ların ortasında zirveye ulaştı.
Dünya genelinde her yıl ortalama 320 milyon collect call yapılmaktaydı.
Ancak 2000’lerin başında cep telefonlarının yaygınlaşmasıyla bu oran dramatik şekilde düştü.
2020’ye gelindiğinde, ABD’de yapılan ödemeli aramaların oranı %0.1’in altına geriledi.
Ama işin ilginci şu:
2022’de yapılan bir araştırma, hapishanelerde ve acil durum bölgelerinde hâlâ collect call sisteminin kullanıldığını ortaya koydu.
Çünkü bazı insanlar için hâlâ “iletişim” bir ayrıcalık, bir lüks, bir umut anlamına geliyor.
Yani teknolojiler değişiyor ama ihtiyacın özü — bir ses duymak, birine ulaşmak — hiç değişmiyor.
---
Erkeklerin ve Kadınların Collect Call’a Bakışı
Erkekler için collect call, genelde pratik bir çözümdür.
Parası yoksa, kredi bitmişse, “bunu halletmem lazım” diyerek arar.
Sonuç odaklı, doğrudan, net.
O aramanın amacı “bilgi vermek”tir:
> “Ulaştım, iyiyim, sıkıntı yok.”
Kadınlar içinse collect call, bağ kurmanın bir yoludur.
Aramanın kendisi bile bir mesajdır:
> “Seni özledim.”
> “Sadece sesini duymak istedim.”
Psikolog Dr. Deborah Tannen’ın iletişim üzerine yaptığı araştırmalarda bu fark net bir şekilde gözlemlenir.
Erkekler iletişimi araçsal görürken (yani bir amaç için araç),
kadınlar iletişimi ilişkisel görür (yani bir bağ kurma biçimi).
Dolayısıyla aynı collect call, biri için “bilgi aktarımı”, diğeri için “kalpten kalbe bir hat” anlamına gelir.
---
Bir Telefonla Kurulan Topluluklar
Biraz duygusal bir örnek verelim.
Deprem, savaş veya ekonomik kriz dönemlerinde, insanlar “collect call” sistemleri üzerinden dayanışma kurdular.
1999 Marmara Depremi’nde, PTT ve uluslararası operatörler ücretsiz veya ödemeli arama hatları açtı.
Yani bir kişi kendi cebinden ödeyemese bile, aradığı kişi ücreti üstlenerek iletişim kurabiliyordu.
Bu küçük detay, aslında büyük bir şey anlatıyor:
İletişim sadece teknoloji değil, dayanışmadır.
Kadınlar o dönemde genelde mahallesindeki diğer kadınlara ulaşıp, “Aradım, iyiymişler” diye haber taşırdı.
Erkekler ise pratik tarafına odaklanırdı: “Telefon hattı açılmış, koordinasyonu kurabiliriz.”
İki yaklaşım da gerekliydi, çünkü biri kalpleri birleştirirken diğeri düzeni sağlıyordu.
---
Dijital Çağda “Collect Call”ın Yeni Hali
Bugün artık kimse “collect call” yapmıyor.
Ama aslında hepimiz dijital bir versiyonunu yaşıyoruz.
Mesela, WhatsApp’ta birine mesaj attığınızda “müsait misin?” demek, aslında yeni nesil bir collect call’dur.
Çünkü siz başlatıyorsunuz ama karşınızdakinin zamanı, ilgisi ve enerjisiyle “ödemeyi” o yapıyor.
Sosyolog Sherry Turkle’ın ifadesiyle, “Teknoloji iletişimi kolaylaştırdı ama samimiyeti karmaşıklaştırdı.”
Artık herkes ulaşabiliyor ama kimse tam olarak duyamıyor.
Oysa bir zamanlar, bir collect call yapabilmek bile bir mucizeydi.
---
Forumdaşlara Soru: Kiminizi Aramak İstersiniz?
Şimdi düşünelim…
Bugün bir collect call hakkınız olsa, kime yapardınız?
Belki artık konuşamadığınız birine, belki teşekkür edemediğiniz bir dosta,
belki de sadece sesini duymak istediğiniz birine.
Forumdaşlar, sizce iletişim dediğimiz şey gerçekten ne kadar değişti?
Eskinin “ödemeli aramasıyla” bugünün “ücretsiz mesajı” arasında fark mı var, yoksa sadece biçim mi değişti?
---
Son Söz: Bir Sesin Bedeli, Bir Bağın Değeri
“Collect call” bize bir şeyi öğretti:
Birine ulaşmak bazen parayla, bazen yürekle ödenir.
Bir sesin değeri, ancak o sesi kaybedince anlaşılır.
Bugün elimizde sınırsız iletişim imkânı var ama belki de o eski “ödemeli aramaların” samimiyetini kaybettik.
Belki de teknolojinin ilerlemesiyle değil, insanın içtenliğiyle yeniden bağ kurmayı öğrenmeliyiz.
Peki sizce, bir aramanın değeri hâlâ aynı mı?
Yoksa artık her arama “bedava” olduğu için, duygusal değeri de azaldı mı?
Hadi konuşalım forumdaşlar…
Çünkü bazen bir kelime – “collect call” gibi – koca bir dönemin kalp atışını taşır.